W najnowszym 15 letnim planie modernizacji technicznej Sił Zbrojnych, ogłoszonym przez ministra obrony Mariusza Błaszczaka w przededniu wyborów, wymienia się kilka przedsięwzięć, które miałyby wzmocnić Marynarkę. Wśród nich jest m.in. Program Miecznik, czyli budowa jednostek obrony wybrzeża. Wymienia się pozyskanie w polskich stoczniach 6 lekkich okrętów rakietowych – Program Murena.
Czytaj także: MON obiecuje wyścig zbrojeń za 500 miliardów złotych
Minister wspominał także o Programie Orka. W tym przypadku mowa o zastosowaniu rozwiązania pomostowego, czyli pozyskaniu dwóch używanych okrętów podwodnych. Wszystko po to, by zapewnić ciągłość szkolenia podwodniaków.
Zdaniem wielu komentatorów to czytelny sygnał, że ambitny plan zakupu nowych jednostek, odsuwa się trwale w bliżej nieokreśloną przyszłość. Kiedy dokładnie? Na pewno poza 2035 rok.
Brakuje pieniędzy i strategii dla floty
Przyczyna? Brak pieniędzy na wyjątkowo kosztowne morskie inwestycje. Program Orka miał pochłonąć, tylko na starcie, ok. 10 mld zł.
Brak funduszy spowodowany innymi, ważniejszymi, wydatkami z budżetu kraju m.in. na cele socjalne nie tłumaczy wszystkiego. Np. braku rozstrzygnięć i ciągłych opóźnień okrętowych inwestycji.
Czytaj także: Brazylijskie okręty podwodne dla Polski?
Maksymilian Dura, ekspert militarny z defence24, zwraca uwagę, że najwyżsi państwowi decydenci wciąż nie wiedzą, jaka ma być rola oraz zadania, a co za tym idzie docelowy kształt podwodnego komponentu Sił Morskich RP. Świadczy o tym fakt, że tylko koncepcja Programu Orka w ciągu ostatnich lat była modyfikowana przynajmniej 4 razy.
– W takich warunkach nie da się racjonalnie planować długofalowej modernizacji wielomiliardowej wartości, która wyciągnęłaby polską flotę z technologicznej zapaści – dodaje Dura.
Pod presją czasu
Tymczasem czas nagli. Teoretycznie w tym roku powinny kończyć morską służbę ponad czterdziestoletnie okręty typu „Kobben”. Marynarka Wojenna przejęła je 15 lat temu od Norwegów.
ORP Bielik. Jedna z dwóch jednostek typu Kobben pozostających w służbie Marynarki Wojennej. Fot./Łukasz Pacholski.
W służbie pozostaje, wciąż nieskutecznie usprawniany po awarii, okręt podwodny typu 877E „Orzeł”. Jednostka powstała w 1986 r. w ZSRR. To oznacza tyle, że najdalej za dwa, góra trzy lata, utracimy możliwość podtrzymywania umiejętności naszych załóg.
ORP Orzeł. Fot./Łukasz Pacholski
Czytaj także: Procedury ograniczają możliwości Marynarki Wojennej
– Jest oczywiste, że będziemy potrzebowali rozwiązania pomostowego. Potencjalny dostawca powinien zapewnić Marynarce Wojennej czasowe przekazanie używanych jednostek, aby można było szkolić marynarzy w podwodnych specjalnościach – ocenia MON.
Przedstawiciele Marynarki zwracają uwagę, że utrata zdolności podtrzymywania umiejętności załóg to jedno. Jeszcze poważniejsze perturbacje mogłaby spowodować konieczność utrzymywania – i to już bez okrętów – specjalistycznych struktur organizacyjnych. Mowa m.in o odpowiadających za utrzymanie broni i bezpieczeństwo, a także instalacji do obsługi technicznej, czy podwodnego ratownictwa.
Program Orka to najdroższy i najbardziej skomplikowany projekt modernizacyjny w Marynarce Wojennej. Cena okrętu uzbrojonego w torpedy to ok. 500 – 600 mln euro za sztukę. Wymóg posiadania na pokładzie rakiet manewrujących podnosi cenę oręża i komplikuje jego zakupy. Takie zakupy wymagają politycznych negocjacji z rządami krajów w których produkowane są dalekosiężne pociski.
Producenci na pozycjach
W rozgrywce o polski rynek liczą się wciąż trzej najwięksi obecnie na kontynencie producenci okrętów podwodnych o klasycznym napędzie. Pierwszy z nich to francuska grupa stoczniowa Naval Group, która oferuje okręty Scorpene.
Czytaj także: Nowa era sił podwodnych Francji
Wielozadaniowy okręt podwodny INS Khanderi podczas prób. Jest to drugi przedstawiciel francuskiego typu Scorpène, zbudowanego w lokalnej stoczni na mocy licencji udzielonej przez Naval Group. Fot./Marynarka Wojenna Indii.
Konkurentem jest niemiecka korporacja okrętowa ThyssenKrupp Marine Systems. Niemcy oferują podwodne jednostki U 214 lub U 212A. Jednostki wyposażono w ogniwa paliwowe AIP – Air Independent Propulsion – czyli zapewniającymi napęd bez dostępu powietrza.
Okręt podwodny typu 212A. Fot./thyssenkrupp Marine Systems
W grze jest także szwedzki koncern Saab. Oferuje on Polsce, podobnie zresztą jak pozostali konkurenci, udział w budowie okrętów. Szwedzi oferują swoje „niewidzialne” i wyposażone w elektryczno-dieslowski napęd, wspomagany silnikami Stirlinga działające w systemie AIP, okręty A26. W przypadku wygranej, jak zapewnia producent, chcą je budować wspólnymi siłami, przekazując naszym spółkom niezbędne technologie.
