Zbrojeniowe wzmożenie, czyli dosypywanie do państwowych spółek to za mało

Ponad 6 mld zł. To kwota, jaką Ministerstwo Aktywów Państwowych w ostatnich miesiącach dokapitalizowało spółki z Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Podatnicy za pośrednictwem rządu przekazali 2,4 mld zł na stworzenie zdolności do produkcji amunicji artyleryjskiej 155 mm, w tym m.in. na zakup licencji od brytyjskiego potentata BAE Systems. Ponad 3 mld zł otrzymają z kolei spółki z Konsorcjum PGZ Narew. Chodzi m.in. na stworzenie zdolności produkcyjnych rakiet do zwalczania środków napadu powietrznego przeciwnika. Prawie 900 mln zł dostanie Bumar – Łabędy na przygotowanie się do montażu czołgów K2PL. Jeśli dodamy do tego kilka innych projektów, to dojdziemy do prawie 10 mld zł. Dla porównania: tyle w 2025 r. państwo polskie wydało na kulturę.

Potrzebujemy silnej zbrojeniówki

Jakie są oczekiwania państwa w związku z tymi środkami? – Patrzmy na to nie tylko w kontekście czysto wydatkowym. My nie dajemy tych pieniędzy na przeżycie, na pensje czy zapłatę zaległych zobowiązań, tylko na procesy inwestycyjne, które wzmacniają potencjał przemysłowy, produkcyjny i bezpieczeństwo Polski. Gdyby cokolwiek się działo, to im więcej produkujemy w Polsce, tym będziemy bezpieczniejsi – wyjaśniał niedawno na łamach „Rzeczpospolitej” Konrad Gołota, wiceminister aktywów państwowych. – Po drugie, warto na te środki spojrzeć przez pryzmat kosztów: więcej by nas kosztowała utrata pewnych kompetencji albo ich niepozyskanie, niż dzisiaj zainwestowanie w ich rozwój – tłumaczył polityk i dodawał, że „jeśli wydamy gigantyczne pieniądze na zapewnienie sprzętu dla Sił Zbrojnych, zapełnienie magazynów, a nie rozwiniemy przy tym własnego przemysłu, własnych zdolności i kompetencji, będzie to niewybaczalny błąd”.

Trudno się z tym nie zgodzić. Ba, wręcz nie przyklasnąć twierdzeniu, że potrzebujemy silnego przemysłu zbrojeniowego. Dlaczego? Wymieniać można długo. To zwiększa zdolności do obrony państwa, rozwija nas gospodarczo, zwiększa bazę podatkową, daje większą suwerenność, itd. Dziś każdy w miarę roztropnie myślący zgodzi się z tym, że powinniśmy w Polsce budować silny przemysł zbrojeniowy. Nawet w polskiej klasie politycznej panuje w tym obszarze konsensus.

Czytaj więcej

Modernizacja Sił Zbrojnych

Wiceminister aktywów państwowych Konrad Gołota: Ważne jest, gdzie kupujemy uzbrojenie

Jeśli wydamy gigantyczne pieniądze na zapewnienie sprzętu dla Sił Zbrojnych, zapełnienie magazynó...

Dosypać pieniądze jest najłatwiej

Jednak warto pamiętać, że sposobów, jak wzmacniać i rozwijać nasz przemysł obronny, jest co najmniej kilka. Najłatwiejszym, najbardziej owocnym z punktu widzenia polityków, jest po prostu „dosypanie” pieniędzy do państwowych spółek. Najlepszym dowodem na to jest długość przemówień lokalnych polityków przy ogłaszaniu takich inwestycji. W ubiegłym tygodniu, w Kraśniku, przemówienia wicepremiera, wiceministra, europosła, dwóch lokalnych posłanek oraz dwóch prezesów PGZ tak się przeciągnęły, że część publiczności aż zaczęła szczękać zębami z zimna. Jednak to, co dobre dla polityków, niekoniecznie pokrywa się z tym, co optymalne dla nas jako społeczności. Takie dofinansowanie to nie jest najbardziej efektywny sposób rozwijania przemysłu.

Wydaje się, że bardziej efektywne jest postawienie na wieloletnie zamówienia w przemyśle. Jeśli spółka wie, że przez kolejnych, dajmy na to sześć czy osiem lat, ma dostarczyć duże ilości danego sprzętu wojskowego – czy to będzie amunicja, czy wozy bojowe, czy bezzałogowce, to wówczas może inwestować własne czy pożyczone na rynku środki w większe zdolności produkcyjne. Takie rozwiązanie ma co najmniej dwie zalety. Po pierwsze, państwo przeznacza swoje środki na uzbrojenie, a nie na wspieranie zakładów przemysłowych. Po drugie, pieniądze własne są zawsze lepiej wydawane niż te darowane.

W Polsce próbą wprowadzenia takiego rozwiązania są tzw. umowy ramowe. Jednak m.in. brak pewności ich pełnej realizacji powoduje, że nie stały się one impulsem do inwestycji przemysłu. Z kolei by zawierać „faktyczne” umowy, czyli te wykonawcze, zgodnie z prawem, państwo polskie musi mieć zabezpieczone środki na całość transakcji. Brak kooperacji między Ministerstwem Finansów i Ministerstwem Obrony Narodowej sprawia, że zamiast kontraktować od razu ponad tysiąc wozów bojowych, my zamawiamy nieco ponad sto. Bez zmiany tego podejścia nie wykorzystamy w pełni szansy przemysłowej, przed którą stoimy.

Badania i rozwój, głupcze

Inną kwestią, którą państwo zaniedbuje przy okazji rozwoju przemysłu zbrojeniowego, są znikome środki przekazywane na badania (naukowe) i rozwój. Z ok. 200 mld zł, które Polska ma wydać na szeroko rozumianą obronność w 2026 r., będzie to zaledwie miliard zł. Znów porównując: USA w tym samym czasie chcą wydać na ten cel ponad 110 mld. Dolarów. Czyli mniej więcej 400 razy więcej. Biorąc pod uwagę, że ich całkowity budżet na obronność będzie ok. 20 razy większy, to ta różnica jest porażająca.

Czytaj więcej

Modernizacja Sił Zbrojnych

Wojsko kupuje drony FlyEye za 100 mln zł

Agencja Uzbrojenia podpisała umowę na zakup kolejnych 13 zestawów (52 szt.) obserwacyjnych bezzał...

Brak inwestycji w badania i rozwój dziś oznacza, że za 10 lat nasz przemysł będzie miał niewiele nowoczesnych produktów. Np. rozwój bojowego wozu piechoty Borsuk do momentu wprowadzenia do produkcji seryjnej trwał ponad 10 lat. I w tej branży to standard. Dzisiejsze zaniedbania odbiją nam się czkawką w przyszłości. A wydaje się, że wydawanie 1,5 proc., a nie 0,5 proc. budżetu na obronność na B&R, naprawdę nie jest ponad nasze siły.