Rosjanie nie zbudują zbiornikowca na bazie Ił-96-400

Rosyjskie czasopismo „Radioelektronnyje Technologii” w pierwszym tegorocznym numerze opublikowało wywiad z wiceministrem obrony Federacji Rosyjskiej Aleksiejem Kriworuczko, odpowiadającym w resorcie za zakupy sprzętu.

W ciekawym skądinąd tekście znalazła się fraza, która później została powtórzona przez liczne rosyjskie i zagraniczne media. Mówiła ona, że w maju 2020 r. planowane jest ukończenie prób zakładowych perspektywicznego samolotu zbiornikowca Ił-96-400TZ, zbudowanego na bazie szerokokadłubowego samolotu komunikacyjnego Ił-96-400.

Czytaj także: Rosja: Bankrutujący przemysł obronny

Jak to często bywa, żadnej rozmowy z ministrem w rzeczywistości nie było. Tekst „wywiadu” przygotowało jego biuro. Przy czym, urzędnicy dopisali do niego swoje widzimisię. Faktycznie fraza o nowym zbiornikowcu pochodzi ze wcześniejszego wystąpienia ministra obrony Siergieja Szojgu. W październiku 2019 r. powiedział, że: „w maju 2020 r. planowane jest ukończenie prób zakładowych perspektywicznego samolotu-zbiornikowca”. Jednakże Szojgu nie nazwał typu samolotu, a terminem „Perspektywiczny Samolot-Zbiornikowiec”, PSZ, określa się w Rosji samolot Ił-78M-90A.

Nowy rosyjski zbiornikowiec

Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej zleciło opracowanie nowego samolotu zbiornikowca 19 grudnia 2012 r. Tego samego dnia zamówiono nowy samolot transportowy Ił-76MD-90A. Produkcję obu nowych typów uruchomiono w zakładzie w Uljanowsku w Rosji. Przypomnijmy, że w czasach ZSRR samoloty transportowe Ił-76 i samoloty zbiornikowce Ił-78 były produkowane w Taszkiencie, w Uzbekistanie.

Pierwszy nowy zbiornikowiec, Ił-78M-90A (RF-78741), wystartował 19 stycznia 2018 r. Samolot nie był jeszcze ukompletowany, a pierwszy lot był sztucznie przyspieszony. Chciano bowiem pokazać samolot Władimirowi Putinowi w czasie jego wizyty w Uljanowsku kilka dni później. 25 stycznia 2018 r. w obecności Putina samolot wykonał swój oficjalny „pierwszy” (a faktycznie trzeci) lot. Potem samolot wrócił do hali, gdzie dalej go wyposażano. Czwarty lot i faktyczny początek prób nastąpił dopiero 27 grudnia 2018 r. To właśnie ten pierwszy (i na razie jedyny) Ił-78M-90A ma ukończyć próby zakładowe (czyli wstępne) w maju 2020 r.

Czytaj także: Analiza Radaru: Rosyjski przemysł lotniczy jest w kryzysie

Szerokokadłubowy samolot pasażerski i transportowy Ił-96 nie odniósł sukcesu. Włącznie z prototypami począwszy od 1988 r. zbudowano 29 samolotów różnych wersji. Głównym użytkownikiem jest administracja prezydenta Federacji Rosyjskiej, z dziesięcioma samolotami. Tym niemniej, Rosja zamierza kontynuować produkcję tego samolotu w zmodernizowanej wersji Ił-96-400M.

Zbiornikowiec na bazie Ił-96-400

Pomysł zrobienia nowego samolotu zbiornikowca na platformie Ił-96-400 rzeczywiście istniał przez jakiś czas. Po raz pierwszy pojawił się w 2003 r. Bardziej aktywnie zajęto się nim w 2013 r., gdy cywilny użytkownik – z powodów finansowych – wstrzymał loty trzech Ił-96-400T i nie odebrał czwartego zamówionego samolotu z zakładu. Samoloty odkupiło państwo. Dwa z nich przerobiono wna samoloty dyspozycyjne dla Ministerstwa Obrony (RA-96102) i dla Federalnej Służby Bezpieczeństwa (RA-96104). Dwa pozostałe egzemplarze, RA-96101 i RA-96103 miały być przerobione w zbiornikowce Ił-96-400TZ (Zaprawszczik). Według kontraktu podpisanego 6 stycznia 2015 r. przez Ministerstwo Obrony i Połączoną Korporację Lotniczą (OAK) oba zbiornikowce miały być przekazane rosyjskim siłom powietrznym do 25 listopada 2018 r.

Czytaj także: Rosja modernizuje bombowce strategiczne

Pod koniec 2014 r. samolot Ił-96-400T RA-96103 wykonał w Żukowskim kilka wspólnych lotów z myśliwcami MiG-29 i Su-30. Był to tesk, aby zobaczyć, jak lekki samolot zachowuje się w zawirowanym powietrzu za dużym transportowcem. W projekcie zbiornikowca zaplanowano użycie tylko jednego podwieszanego agregatu przekazywania paliwa UPAZ w tylnej części kadłuba. Ił-78 może nieść jeden UPAZ centralny lub dwa pod skrzydłami. W Ił-96 podwieszenie agregatów pod skrzydłami wymagałoby zbyt wielu zmian w konstrukcji samolotu. Ił-96-400TZ miał przekazywać 65 t paliwa w odległości 3500 km od miejsca startu.

Jednakże, oprócz prac wstępnych, biura konstrukcyjne Iljuszyna i Miasiszczewa, które wspólnie dostały to zadanie, nie przystępowały nawet do dokładniejszego projektowania takiego zbiornikowca. Okazało się, że koszty takiej konwersji, z uwzględnieniem pełnego cyklu prób, byłyby znacznie większe, niż poprzednio szacowane. Około 2017 r. Ministerstwo Obrony zrezygnowało z dwóch zbiornikowców Ił-96-400TZ. Kontrakt z OAK rozwiązano.

Rosja potrzebuje zbiornikowców

Zapotrzebowanie rosyjskich sił powietrznych na zbiornikowce znacznie wzrasta w związku z wejściem do uzbrojenia nowych samolotów taktycznych. Wszystkie mają zdolność do pobierania dodatkowego paliwa w powietrzu. Tymczasem obecnie lotnictwo Rosji obsługuje zaledwie około 15 zbiornikowców Ił-78 i Ił-78M i służą one wyłącznie do wsparcia bombowców strategicznych Tu-160 i Tu-95MS; nawet organizacyjnie są one podporządkowane lotnictwu dalekiego zasięgu. Aleksiej Kriworuczko wizytując Uljanowsk w sierpniu 2018 r. powiedział o zamiarze zamówienia 14 nowych Ił-78M-90A do 2027 r. (wcześniej mówiono o 31 zbiornikowcach).