Okręty podwodne dla Polski: MON wybiera dostawcę, ale bez punktacji i przejrzystości

Na początku października, po powołaniu zespołu zadaniowego do wypracowania rekomendacji pozyskania okrętów podwodnych nowego typu „Orka”, resort obrony wysłał pytania do rządów sześciu krajów, które chcą nam sprzedać okręty podwodne. Są to Francja (firma Naval Group), Hiszpania (Navantia), Korea Południowa (Hanwha Ocean), Niemcy (ThyssenKrupp Marine Systems), Szwecja (Saab) i Włochy (Fincantieri).

W uproszczeniu można uznać, że to trzecia część obecnego postępowania na zakup trzech okrętów podwodnych, za które zapłacimy co najmniej kilkanaście miliardów złotych.

Pierwszą było tzw. wstępne rozpoznanie rynkowe (WRR), które dotyczyło głównie parametrów technicznych. Jak pisaliśmy w „Rzeczpospolitej”, w Wojsku Polskim powstało kilkadziesiąt kryteriów dotyczących m.in. zdolności tych okrętów czy czasu dostaw. – Sztab Generalny nadał poszczególnym kryteriom odpowiednią wagę, nie znając nawet ofert. To zapewnia bezstronność postępowania. Agencja Uzbrojenia (AU) bazowała na odpowiedziach przesłanych przez producentów. Niektórzy nie byli otwarci na rozmowę i nie przesłali wymaganych informacji, co odbiło się na ich punktacji – wyjaśniał wówczas płk Grzegorz Polak, rzecznik prasowy Agencji Uzbrojenia.

Po zebraniu tych odpowiedzi i policzeniu punktów, AU sporządziła tabelę, na czele której znalazły się oferty z Niemiec, Szwecji i Włoch (kolejność alfabetyczna). Później te informacje były jeszcze uzupełniane przez oferentów.

Drugim etapem było odwiedzenie wszystkich oferentów przez delegacje Ministerstwa Obrony Narodowej. Podczas tych wizyt prezentowali oni swoje możliwości produkcyjne i jak każdy sprzedawca, starali się przekonać do swojej oferty.

Czytaj więcej

Przemysł Obronny

Chiny blokują zachodnią zbrojeniówkę

Mamy do czynienia z wojną gospodarczą, której odłamkami będziemy dostawać. Chiny są przeciw zbroj...

Okręty podwodne Orka – które kraje chcą je sprzedać Polsce?

Pytania wysłane w trzecim etapie dotyczą 10 obszarów. Pierwszym jest termin dostawy okrętów. Oczekiwanie (zapewne mało realne) jest takie, że pierwszy okręt powinien zostać dostarczony w 2030 r., a ostatni do 2038 r. Biorąc pod uwagę, że budowa okrętu zajmuje sześć lat, oznacza to, że chcąc spełnić to kryterium do Polski musiałby zostać dostarczony okręt, którego budowa już się rozpoczęła.

Drugi obszar dotyczy tzw. zdolności pomostowych, czyli udostępnienia w międzyczasie starszego okrętu, którym polscy marynarze mieliby pływać już w 2027 lub 2028 r. Kolejny dotyczy warunków finansowania (m.in. gwarancji bankowych), ale ważne będą inne elementy: transfer technologii, który jest związany z obsługą okrętów podwodnych, szkolenia, a także to, ile dany kraj kupi sprzętu i usług w polskim przemyśle obronnym. Pod uwagę będą też brane inwestycje w polskie B&R czy bezpośrednie inwestycje w przemysł w Polsce, zwłaszcza stoczniowy. Wreszcie istotne będą też inne kryteria mające wpływ na zdolności rażenia celów przez kupowane okręty.

Po otrzymaniu odpowiedzi, wspominany zespół, któremu przewodniczy minister obrony narodowej, a członkami są ministrowie aktywów państwowych, finansów, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i szef Agencji Uzbrojenia, ma wypracować rekomendację dotyczącą pozyskania okrętów. Problem w tym, że wspominanym obszarom nie nadano punktacji. Choć pierwotne plany były takie, że wszystkie obszary będą punktowane, to politycy zdecydowali, że tak nie będzie. W efekcie nie zostanie stworzony transparentny system oceny, mimo że obserwatorami tego postępowania są przedstawiciele Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej.

Co ciekawe, takie podejście jest sprzeczne m.in. z wytycznymi Centralnego Biura Antykorupcyjnego, które w swoich „Rekomendacjach postępowań antykorupcyjnych przy udzielaniu zamówień publicznych” zaleca jak najmniejszą uznaniowość przy postępowaniach. Sprzeczne jest też z wystąpieniami pokontrolnymi Najwyższej Izby Kontroli oceniającymi wydatki na obronność.