Śmigłowiec bojowy Mi-28. Historia powstania śmigłowca Havoc

W ramach konkursu powstały dwa śmigłowce. Mi-28 w biurze konstrukcyjnym Michaiła Mila i Ka-50 w biurze konstrukcyjnym Nikołaja Kamowa. Śmigłowce walczyły o zamówienie radzieckiego, a potem rosyjskiego ministerstwa obrony przez wiele lat i ze zmiennym szczęściem. Ostatecznie oba weszły do produkcji seryjnej i są użytkowane w Rosji i za granicą.

Czytaj także: Rosyjska armia robi krok do tyłu

Powstały tylko dwa prototypy Mi-28 w wyjściowej wersji izdielije 280, z numerami 012 i 022. Pierwszy wystartował 10 listopada 1982 r.

W 1988 r. wystartował pierwszy z dwóch nieco ulepszonych śmigłowców Mi-28A (izdielije 286) z numerem 032, potem powstał 042. Mi-28A miał nowy krzyżowy wirnik ogonowy oraz przekonstruowane wyloty silników dla zmniejszenia sygnatury cieplnej. Maszyna posiadała także nieco nowsze czujniki celownicze, a także wyrzutnie pułapek dla samoobrony w owalnych owiewkach na końcach skrzydła.

W 1987 r. rosyjskie siły powietrzne wybrały Ka-50. Rozwój Mi-28 postanowiono kontynuować z przeznaczeniem na eksport. Międzynarodowy debiut śmigłowca miał miejsce na salonie w Paryżu w czerwcu 1989 r., gdzie wystawiono Mi-28A 032. W 1993 r. do Paryża przyleciał Mi-28A 042, a w 1997 r. zaprezentowano Mi-28N 014.

Czytaj także: Rosyjskie wojska strategiczne zapominają o ZSRR

30 września 1991 r. radzieckie Ministerstwo Obrony zamówiło u Mila program Awangard-2. Celem było opracowanie nocnej wersji Mi-28 oznaczonej Mi-28N (izdielije 294). Pierwszy Mi-28N z numerem 014 po raz pierwszy oderwał się od ziemi 14 listopada 1996 r. Jednakże zaledwie po kilku lotach próby przerwano na wiele lat. Wszystko z powodu oczekiwaniu na nowe systemy, a przede wszystkim na nową przekładnię główną. Śmigłowiec 014 ponownie przystąpił do prób dopiero 24 kwietnia 2002 r. po założeniu nowej przekładni WR-29 zdolnej przenieść zwiększoną moc silników. Drugi prototyp Mi-28N 024 był pierwszym śmigłowcem wykonanym przez zakład Rostvertol; wystartował 25 marca 2004 r.

Mi-28N. Fot./Piotr Butowski

Foto: radar.rp.pl

Mi-28 w produkcji

W pierwszej dekadzie XXI wieku, gdy cena ropy zaczęła gwałtownie rosnąć, Rosja uruchomiła masowe zakupu sprzętu wojskowego. 27 grudnia 2005 r. wystartował Mi-28N 32, pierwszy z partii wstępnej sześciu śmigłowców, nadal używanej do prób przez Mila. 22 stycznia 2008 r. dwa pierwsze śmigłowce seryjne (41 i 42) zostały dostarczone do ośrodka prób wojskowych i przeszkalania załóg lotnictwa armijnego w Torżku. Kolejne śmigłowce poszły również do Torżka, a potem do jednostek operacyjnych w Budionnowsku (od marca 2009 r.), Korienowsku (2010), Ziernogradzie (2012), Ostrowie (2013), Wiaźmie (2014), Dżankoj (2014) i Puszkinie (2016). Do dzisiaj lotnictwo armijne Rosji otrzymało około 120 śmigłowców Mi-28N.

Czytaj także: Kłopoty najnowszego rosyjskiego myśliwca

Rostvertol otrzymał także dwa zamówienia eksportowe. Pierwszy kontrakt na 15 śmigłowców Mi-28NE dla Iraku wykonano między sierpniem 2014 i czerwcem 2016 r. 11 z nich to były śmigłowce w wersji Mi-28NE izdielije 2941, a cztery to Mi-28NE izdielije 299 z podwójnym sterowaniem.

Kolejne zamówienie złożyła 26 grudnia 2013 r. Algieria, kupując 42 śmigłowce Mi-28NE izdielije 299. Dostawy ruszyły w maju 2016 r. Mi-28 uczestniczą w działaniach wojennych w Iraku (irackie Mi-28NE) i w Syrii (rosyjskie Mi-28N). Inne kraje zainteresowane Mi-28 to Egipt i Peru, a z krajów byłego ZSRR – Kazachstan, Turkmenistan i Uzbekistan.

Klasyczna konstrukcja

Biuro konstrukcyjne Mila, kierowane wtedy przez Marata Tiszczenkom zaprojektowało swój śmigłowiec konwencjonalnie. Konstrukcja Mi-28N jest czymś pośrednim między pozbawionym ładowni dla desantu Mi-24 oraz amerykańskim Boeing AH-64 Apache, który już wtedy stał się wzorcem śmigłowca bojowego. Dwóch członków załogi siedzi jeden za drugim, pilot z tyłu, a operator uzbrojenia i nawigator – z przodu.

Czytaj także: Rosyjski przemysł lotniczy jest w kryzysie

Pięciołopatowy wirnik nośny na łopaty wykonane z kompozytów. Wirnik ogonowy jest krzyżowy (typu X), z dwoma wirnikami dwułopatowymi ma wspólnej osi. Czterostopniowa przekładnia główna WR-29 została wykonana na wzór przekładni zrobionej wcześniej dla śmigłowca Mi-26.

I uzbrojenie Mi-28

Konwencjonalne jest także uzbrojenie Mi-28N. W standardowej konfiguracji przeciwpancernej składa się ono z ośmiu (a maksymalnie z szesnastu) kierowanych komendami radiowymi pocisków 9M120 systemu Ataka-WN na jednej (maksymalnie dwóch) ośmiotubowej wyrzutni APU-8/4U. Ataka to następca pocisku Szturm z Mi-24. Przeciwko obcym śmigłowcom mogą być użyte pociski przeciwlotnicze na podczerwień 9M342 Igła-S przenoszone na czterotubowej wyrzutni 9S846 Strielec-WM.

Uzbrojenie niekierowane to do czterech typowych rosyjskich wyrzutni B-13L1 z rakietami S-13 (pięć rakiet 122 mm) lub B-8W-20A z rakietami S-8 (20 rakiet 80 mm), bomby, zbiorniki zapalające, kasety bombowe KMGU, zasobniki do stawiania min, zasobniki strzeleckie UPK-23-250 i GUW oraz inne.

Czytaj także: Rosyjskie wojska strategiczne zapominają o ZSRR

Jednolufowe działko 2A42-2 kalibru 30 mm z zapasem 250 nabojów jest założone na stanowisku NPPU-280-1 (9A-4349-1) pod przodem kadłuba. Lufa może poruszać się w zakresie +/-110° w azymucie i +13/-40° w kącie podniesienia.

Systemy celownicze Mi-28

Systemem celowniczym dla pocisków przeciwpancernych Ataka-WN jest głowica optoelektroniczna OPS-28 Tor firmy Zenit z Krasnogorska mieszcząca kamery termo- i telewizyjne, każda z obiektywem szerokokątnym i długim, oraz dalmierz laserowy LD-294. Zasięg wykrywania celu typu czołgu przez kamerę termowizyjną wynosi 7 km, zasięg celowania – 5 km. Stacja OPS-28 jest umieszczona w obracającym się cylindrze pod przodem kadłuba; pokrywa ona +/-110° w azymucie +30/-45° w kącie podniesienia. Do przekazywania komend pociskowi przeciwpancernemu służy radiolinia I-256 umieszczona w wydatnej owiewce w samym przodzie kadłuba śmigłowca. Druga głowica optoelektroniczna to niewielka, przeznaczona tylko dla pilota głowica TOES-521 firmy UOMZ z Jekaterynburga w kuli nad cylindrem OPS-28.

Czytaj także: Rosyjska Flota Bałtycka z nowymi okrętami podwodnymi

W śmigłowcach Mi-28N głowica OPS-28 jest jedynym systemem celowniczym. Śmigłowiec jeszcze w 1996 r. prezentowano z radarem N025 firmy GRPZ z Riazania założonym w kuli na szczycie kolumny wirnika nośnego, ale faktycznie radar przystąpił do prób na śmigłowcu dopiero w 2011 roku. Od grudnia 2011 do maja 2012 r. śmigłowiec Mi-28N ‘36’ (seryjny 01-05) wykonał 12 lotów z radarem N025 w celu sprawdzenia węzłów mechanicznych, a następnie, od października 2012 do kwietnia 2013 r. – 28 lotów w celu wstępnego przetestowania osiągów radaru, w tym zasięgu wykrywania różnych celów i dokładności określenia ich współrzędnych.

Próby radaru przyspieszyły z powodu zamówień eksportowych, bowiem Irak i Algieria zdecydowanie chciały mieć śmigłowiec z radarem. Pierwsze seryjne śmigłowce z radarem to eksportowe Mi-28NE dostarczone do Iraku w lutym 2015 r. Ponieważ wymagania sił powietrznych Rosji wobec radaru były wyższe niż eksportowe, to ich próby trwały dalej.

Czytaj także: Osiem rosyjskich atomowych okrętów podwodnych na Północnym Atlantyku

Pierwsze rosyjskie śmigłowce z radarem, wersja Mi-28UB, trafiły do jednostki w Korenowsku dopiero pod koniec 2017 r. N025 to jednozakresowy radar milimetrowy (zakres Ka) służący do obserwacji terenu, wykrywania celów naziemnych i wstępnego wskazywania ich bardziej dokładnej stacji optoelektronicznej OPS-28. Może jednocześnie śledzić do czterech celów naziemnych. Eksportowy radar N025E różni się od wersji rosyjskiej tylko częstotliwościami pracy.

Zmiany Mi-28 wymuszone przez eksport

Algieria zamówiła śmigłowiec z wieloma zmianami w porównaniu do wyjściowej wersji Mi-28N. Zmiany te później zostały wdrożone także w śmigłowcach dla Rosji. Oprócz wspomnianego już radaru, śmigłowce te mają założone w przedniej kabinie przyrządy sterowe oraz dodatkowe wyposażenie niezbędne do pilotowania (sztuczny horyzont, zintegrowany wskaźnik nawigacyjny), poszerzone o 14 cm kabiny załogi, nowe amortyzowane fotele AK-2005 i inne drobniejsze zmiany.

Czytaj także: Rosyjskie bombowce strategiczne w RPA