Dokument przedstawia jedynie ilustracje opatentowanego samolotu i nie zawiera żadnej dodatkowej informacji. Samolot jest przeróbką ciężkiego samolotu transportowego Ił-76MD-90A. System luster, przez który promień lasera jest kierowany w stronę celu, umieszczono wewnątrz dużej kroplowej owiewki nad przednią częścią kadłuba, zaraz za kabiną załogi.
Czytaj także: Rosjanie nie zbudują zbiornikowca na bazie Ił-96-400
Firma NPO Ałmaz z Moskwy (robiąca systemy przeciwlotnicze i przeciwrakietowe) już od ponad 40 lat pracuje nad lotniczym laserem bojowym. Kilkakrotnie zmieniono zarówno konfigurację, jak i przeznaczenie systemu. Lotnicze biuro konstrukcyjne Beriew z Taganrogu jest w ramach tych projektów odpowiedzialne za projektowanie i wykonanie samego samolotu-nosiciela działa laserowego A-60, będącego przeróbką Ił-76.
Program lotniczego lasera
Pierwszy A-60 (izdielije 1A) z 1981 r. powstał z zadaniem zwalczania aerostatów wysokościowych w ramach programu Drejf. Później przemianowanego w Ładoga. Działo laserowe umieszczono w ładowni. 27 kwietnia 1984 r. samolot A-60 lecący na wysokości 10 000 m zestrzelił balon wypuszczony z ośrodka doświadczalnego aerostatów w Wolsku, 700 km na południowy wschód od Moskwy. W 1988 r. samolot spłonął w przypadkowym pożarze na lotnisku Czkałowskij pod Moskwą.
W 1991 r. wystartował drugi samolot eksperymentalny A-60/2 (izdielije 1A2). Po dwóch latach jego próby przerwano z powodu braku finansowania. Inaczej niż w projekcie z najnowszego patentu, w dwóch faktycznie zbudowanych samolotach A-60 lustra kierujące promień lasera na cel mieściły się pod owiewką na grzbiecie kadłuba.
Czytaj także: Rosja modernizuje bombowce strategiczne
Program lotniczego lasera bojowego wznowiono 23 grudnia 2002 r. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej zakontraktowało u NPO Ałmaz nowy program badawczo-rozwojowy Sokoł-Eszełon. Nowe działo laserowe zamówiono w Biurze Konstrukcyjnym Automatyki Chemicznej (KBChA) w Woroneżu. System Sokoł-Eszełon (1LK222) otrzymał także nowe zadanie. Teraz laser miał służyć do zakłócania czujników optoelektronicznych satelitów rozpoznawczych.
Próby w locie odnowionego samolotu 1A2 wznowiono około 2006 r. Podsumowaniem ich był „eksperyment bojowy” przeprowadzony 28 sierpnia 2009 r. 1A2 wystrzelił promień lasera w stronę japońskiego satelity Ajisai znajdującego się na wysokości 1500 km. Rosjanie podają, że zarejestrowali sygnał odbity.
Wraz z próbami nowego systemu na samolocie 1A2, Beriew projektował nowy samolot A-60SE (Sokoł-Eszełon). Prawdopodobnie jego właśnie dotyczy inny zastrzeżony wzór przemysłowy zarejestrowany przez Beriewa w 2004 r. Układ naprowadzający promień lasera zabudowano w w tamtym projekcie w powiększonej owiewce nosowej.
Wcześniejsza koncepcja samolotu z działem laserowym, którego układ naprowadzający był zabudowany w przodzie kadłuba. Fot./Beriew
Po pomyślnym zakończeniu prób w 2009 r. w ramach programu Sokoł-Eszełon uruchomiono podprogram Sokoł-W; dotyczył on nowego lasera tej samej firmy KBChA. Według NPO Ałmaz, zadaniem działa laserowego miało być „przeciwdziałanie czujnikom rozpoznawczym w podczerwieni rozmieszczonym na ziemi, wodzie, w powietrzu i w przestrzeni kosmicznej” (a nie tylko w kosmosie, jak poprzednio). Zdecydowano zamontować nowe działo laserowe na nowej platformie, na samolocie transportowym Ił-76MD-90A, którego produkcję uruchamiał zakład w Uljanowsku.
Czytaj także: Rosja utraciła pierwszy seryjny egzemplarz Su-57
Rosyjski nosiciel systemu laserowego
Obecny status programu rosyjskiego lotniczego działa laserowego jest niejasny. 29 kwietnia 2015 r. Beriew w Taganrogu otrzymał z zakładu w Uljanowsku nowy samolot Ił-76MD-90A (numer 0104, czwarty samolot pierwszej serii produkcyjnej), który miał być użyty jako nosiciel działa laserowego. Jednakże w maju 2015 r. nastąpiła bliżej nieokreślona „zmiana koncepcji opracowania, wykonania i prób” lasera lotniczego, a jesienią 2017 r. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej całkowicie przerwało program Sokoł-Eszełon i rozwiązało kontrakt z NPO Ałmaz. Samolot 0104 zwrócono siłom powietrznym i wcielono do służby w 235. pułku lotnictwa transportowego w Uljanowsku jako zwykły samolot transportowy.
Nie oznacza to jednak zakończenia prac nad lotniczymi laserami bojowymi w Rosji. Około 2016 r. po remoncie wznowił loty samolot A-60/2 1A2, który nie latał od zakończenia poprzedniego etapu projektu, około 2010 r. W wywiadzie dla gazety Ministerstwa Obrony Rosji „Krasnaja Zwiezda” 28 grudnia 2019 r. wiceminister obrony Aleksiej Kriworuczko powiedział, że w Rosji „trwają prace nad rozwojem technologii laserów dużej mocy różnych typów. Pracujemy również nad zwiększeniem mocy systemu Pierieswiet. W najbliższych latach planujemy umieścić go na samolocie.”
Czytaj także: Rosja uruchamia nowe radary nad Bałtykiem
Niestety, niewiele to wyjaśnia gdyż niewiele wiadomo o samym Pierieswiecie. Jest to działo laserowe zabudowane na samochodzie ciężarowym. Wygląda podobnie do amerykańskiego systemu Laser Weapon System (LaWS). Informację o systemie ujawnił prezydent Rosji Władimir Putin w wystąpieniu do narodu 1 marca 2018 r. Później poinformowano, że od 1 grudnia 2018 r. Pierieswiet jest już w służbie. Niestety, zasadnicze charakterystyki systemu, a także jego przeznaczenie pozostają nieznane.
Nieznana pozostaje także wcześniejsza historia lasera bojowego Pierieswiet i jego możliwy związek z programem Sokoł-Eszełon. Pamiętajmy, że nazwa Pierieswiet (Aleksander Pierieswiet to prawosławny mnich i wojownik z XIV wieku) jest sztuczna. Nazwę wybrano w ramach głosowania internetowego ogłoszonego w marcu 2018 r. przez Władimira Putina. Prawdziwe oznaczenie systemu pozostaje nieznane.
