SAFE da Polsce miliardowe oszczędności. Wiemy, ile zyskamy naprawdę

Polska złożyła do KE wniosek, by pożyczyć 43,7 mld euro na wydatki związane z obronnością. Te dokumenty zostały przesłane do Brukseli pod koniec listopada i obecnie podlegają ocenie. Przy obecnym kursie to prawie 190 mld zł. Te środki przeznaczymy głównie na zakup uzbrojenia, m.in. inwestycje związane z systemami dronowymi i antydronowymi czy projektem „Tarcza Wschód”. 5 proc. ma trafić na programy związane z infrastrukturą, a niecałe 4 proc. na zakupy sprzętu dla służb podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji, głównie Straży Granicznej. Wiadomo, że jest to 139 projektów, ale szczegółowa lista została utajniona. Projekty muszą być zrealizowane do końca 2030 r.

Dwie umowy: operacyjną i dotyczącą warunków pożyczki powinniśmy podpisać w marcu. – Pierwszych wypłat, czyli prawie 30 mld zł, spodziewamy się jeszcze w kwietniu 2026 r. – zapowiada w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Magdalena Sobkowiak-Czarnecka, pełnomocnik rządu do spraw Instrumentu na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE).

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Państwa bałtyckie idą na rekord. Powstaje NATO dwóch prędkości

Estonia, Litwa i Łotwa w 2026 r. będą...

Pro

Ponad 1 mld zł oszczędności rocznie

Mimo że o tym programie jest w ostatnich tygodniach bardzo głośno (zajmowała się nim m.in. Sejmowa Komisja Obrony Narodowej), tak naprawdę nie podano konkretnych kwot, które Polska na tym zyska. – Główną korzyścią SAFE jest różnica między kosztem pożyczek, które kraje członkowskie muszą zapłacić na rynku, a tym, jak oprocentowane są kredyty właśnie z tego źródła – tłumaczy Jeromin Zettelmeyer, dyrektor Instytutu Breugla.

Nie znamy kosztów obsługi długu, ponieważ nie ma jeszcze projektu umowy. Jednak można je szacować. Np. 10-letnie obligacje unijne, które UE emitowała na początku listopada były oprocentowane nieco powyżej 3 proc. Z kolei emitowane ostatnio przez Polskę obligacje 10-letnie mają obecnie oprocentowanie przekraczające nieco 5 proc. Do tego trzeba doliczyć ryzyko kursowe między euro i złotym, ale można dosyć konserwatywnie założyć, że pożyczając z SAFE zyskujemy 1 punkt procentowy w stosunku do tego, jak byśmy te środki pożyczali samodzielnie na rynku.

Dodatkowym atutem jest to, że przez pierwszych 10 lat nie trzeba spłacać kapitału, a później na spłatę całkowitą jest aż 35 lat. – Taka formuła ma charakter wyjątkowy i jest dużo bardziej elastyczna niż standardowe 10- czy 20-letnie komercyjne finansowanie – wyjaśniał podczas Sejmowej Komisji Obrony Narodowej Maciej Kliś, wiceprezes Banku Gospodarstwa Krajowego, który będzie zaangażowany proceduralnie w te pożyczki.

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Rekordowy rok polskiej zbrojeniówki

W 2025 r. przychody dwóch największyc...

Pro

Jeśli więc np. w latach 2026-2029 pożyczymy 150 mld zł, tylko przez pierwszych 10 lat karencji uda nam się oszczędzić ok. 15 mld zł na koszcie obsługi długu. Przy całkowitym wykorzystaniu alokacji Komisji, będzie to nawet więcej. Później, w zależności od tempa spłacania tych pożyczek, kwota znacznie wzrośnie i do 2070 r. dojdzie do kilkudziesięciu mld zł.

Warto zaznaczyć, że ta różnica w koszcie obsługi długu jest tak duża, ponieważ zdecydowana większość środków pożyczonych z SAFE ma trafić do polskiego przemysłu. W ostatnich latach kupując uzbrojenie za granicą np. w Korei Południowej, USA, Wielkiej Brytanii czy Szwecji, łączyliśmy to także z pozyskaniem korzystnego finansowania, ale szczegóły tych operacji nie były publicznie podawane. Np. niedawno ogłoszony zakup okrętów podwodnych ze Szwecji ma być finansowany na podobnych warunkach jak pożyczki z Instrumentu SAFE. Pozyskiwanie zagranicznego finansowania na zakupy uzbrojenia w Polsce było do tej pory trudniejsze.

Dla UE SAFE to narzędzie mało istotne

Jakie jeszcze, poza kosztem obsługi długu, płyną dla nas korzyści z Instrumentu SAFE? – Warto zwrócić uwagę na stabilność zamówień dla przemysłu. Projekty, które będą finansowane z tych pożyczek, dają pewność zamówienia na najbliższe 5 lat. A często w naszych zamówieniach bolączką jest to, że zamówienia są małe, ponieważ nie mamy wystarczającego finansowania wieloletniego – wyjaśnia urzędnik związany z tym projektem. – Poza tym ok. 50 mld zł zostanie przeznaczone na projekty, które dotychczas nie były uwzględnione ani w budżecie, ani w Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych – dodaje. To oznacza, że dzięki temu Instrumentowi nasze realne, a nie deklarowane przez polityków, wydatki na obronność mają szansę się zwiększyć.