Pierwsze polskie przedsiębiorstwa, które zagwarantowały sobie pozycję na europejskim i światowym rynku kosmicznym, podkreślają, że sukces zapewniły im kontrakty z agencjami kosmicznymi. To stamtąd pochodziły pierwsze projekty, które umożliwiły wymianę doświadczeń i udział personelu w specjalistycznych szkoleniach. Wiedza i doświadczenie stały się podwalinami znaczących osiągnięć dokonywanych w kosmosie.

Mentor wyznacza kierunki

Potrzebę transferu rozwiązań i wiedzy specjalistycznej, które warunkują rozwój, podkreśla dr Ilona Wojtkiewicz, dyrektor rozwoju w SENER Polska. – SENER Polska od początku swojej działalności czerpie z ponad 50-letniego doświadczenia międzynarodowej grupy SENER. Nieocenioną wartością było wdrożenie procesów organizacyjnych oraz transfer wiedzy, dzięki któremu udało nam się zbudować stabilną podstawę firmy i stale ją rozwijać – początkowo w obszarach inżynierii lądowej, a od 2012 roku już całkowicie w sektorze kosmicznym – mówi dr Ilona Wojtkiewicz. Firma opracowała m.in. innowacyjny system dokowania i cumowania pojazdów kosmicznych (IBDM) dla Europejskiej Agencji Kosmicznej, który może w przyszłości być wykorzystany w kolejnych misjach eksploracyjnych agencji, do planowanej przez ESA załogowej stacji kosmicznej.

Michał Szwajewski, dyrektor Biura Projektów i Rozwoju Biznesu w firmie Astronika sp. z o.o., uważa, że do sukcesu w branży kosmicznej doprowadził jej mentor i założyciel dr inż. Jerzy Grygorczuk będący jednym z najbardziej doświadczonych specjalistów w branży kosmicznej w Europie. Uznany specjalista stał się dla firmy przewodnikiem. – Swoją działalność rozpoczęliśmy ciekawymi projektami badawczo-rozwojowymi w ramach Polish Industry Incentive Scheme, czyli programu wsparcia polskich firm przez Europejską Agencję Kosmiczną. W ich realizacji wykorzystaliśmy doświadczenia dr. Grygorczuka zdobyte podczas realizacji projektów kosmicznych w trakcie jego pracy dla Centrum Badań Kosmicznych PAN – mówi Michał Szwajewski. To pozwoliło firmie sięgnąć po prestiżowe kontrakty (np. dla realizowanej przez NASA misji InSight czy europejskiej misji JUICE), a zespołowi nabrać doświadczenia.

Wzrost przez zdobywanie nowych kompetencji

Ilona Wojtkiewicz podkreśla, że nie da się przecenić warsztatów i szkoleń, dzięki którym pracownicy zdobywają nowe kompetencje.

– Wsparcie biznesowe i technologiczne od grupy SENER, które były fundamentalne w pierwszych etapach rozwoju firmy, opierało się i nadal się opiera na ciągłych warsztatach i szkoleniach, między innymi w Europejskiej Agencji Kosmicznej – mówi dr Ilona Wojtkiewicz.

Z kolei Michał Szwajewski uważa, że zrównoważony rozwój powinien być oparty na codziennej pracy nad podnoszeniem kompetencji i zdobywaniem kolejnych doświadczeń.

Większość dużych firm zaczynała od dostarczania dla Europejskiej Agencji Kosmicznej elementów, przechodząc do budowania całych systemów, aby dziś być integratorami satelitów – podkreśla Szwajewski. I dodaje, że właśnie taki organiczny i stabilny wzrost jest obecnie celem Astroniki. Firma wiąże teraz nadzieje z planami powrotu ludzi na Księżyc.

Przemysł konkretnych obszarów

Na rynku pojawia się coraz więcej wyspecjalizowanych firm, które dysponują konkretnymi technologiami. Dla wielu z nich jednak sektor kosmiczny okazuje się branżą zbyt trudną i po kilku próbach poddają się, podejmując decyzję o przejściu na inne rynki.

Droga do sukcesu w wyspecjalizowanej i skomplikowanej branży to wybranie dla siebie mniejszego pola do działania – uważa dr Ilona Wojtkiewicz. – Kluczem do powodzenia w sektorze kosmicznym jest skupienie się na konkretnych obszarach i rozwijanie ich, a następnie stopniowe zwiększanie portfolio poprzez nabywanie nowych kompetencji i dostarczanie wysokiej jakości produktów finalnych – mówi dr Ilona Wojtkiewicz.

Dla SENER Polska istotne było wykorzystanie Programu Wsparcia Polskiego Przemysłu PLIIS prowadzonego przez ESA. – W ten sposób zwiększyliśmy swoje szanse w przyszłych projektach i misjach agencji – mówi dr Wojtkiewicz. Według niej wyzwaniem dla firmy po wejściu Polski do ESA było znalezienie i zatrudnienie kompetentnego zespołu, a potem zbudowanie stałego łańcucha dostawców. Jej zdaniem realizacja kolejnych projektów wspólnie z ESA pomogła zbudować rozpoznawalność oraz wiarygodność w Europie, ale także zagwarantowała udział w kolejnych przedsięwzięciach.

Nowa przestrzeń dla polskich firm

Dopóki sięganie w kosmos wiązało się jedynie z umieszczaniem w przestrzeni sprzętu i opracowywaniem technologii jego użytkowania, udział w rynku mógł nosić znamiona elitarności i wyjątkowości. Jednak dziś technologie kosmiczne spowszedniały. Doskonale funkcjonuje rynek wykorzystujący rozwiązania materiałowe, które pochodzą z przemysłu kosmicznego, i znajduje dla nich zastosowanie w codziennym życiu. Rośnie także inny sektor, który korzysta z danych dostarczanych przez satelity i zamienia je w powszechnie dostępne usługi. Ten rynek new space – telekomunikacja, nawigacja i zobrazowania satelitarne – daje coraz więcej możliwości. Przeciętny mieszkaniec USA już dziś ponad 80 razy dziennie korzysta z takich usług. Użytkownicy sięgają po satelitarną telewizję, prognozę lub mapę pogody, przemieszczają się prowadzeni przez nawigację lub wyszukują w pobliżu potrzebne usługi. – Z zainteresowaniem obserwujemy tworzący się komercyjny rynek kosmiczny, tak zwany new space. Z rynku nieinstytucjonalnego generowane jest obecnie 15 proc. obrotu w portfelu Astroniki i zwiększenie tej wartości będzie naszym celem na najbliższe lata – mówi Szwajewski.

Rośnie także liczba startupów, które budują swoje strategie w oparciu o korzystanie z danych satelitarnych. Wraz z nimi powstają programy wsparcia dla takich firm oraz wydarzenia, podczas których przedsiębiorcy mogą bezpośrednio zetknąć się ze specjalistami z branży.

Rząd pokaże drogę w kosmos

Obecnie cały sektor w Polsce czeka na ogłoszenie i zatwierdzenie krajowego programu kosmicznego – dokumentu, który wyklaruje potrzeby krajowe w kontekście technologii oraz usług, jakie mają być tworzone w Polsce. – Trwa przegląd kompetencji polskich firm prowadzony przez POLSA (Polską Agencję Kosmiczną) – zwraca uwagę dr Wojtkiewicz. Jej zdaniem może to pozwolić polskim firmom kosmicznym wybrać dla siebie najwłaściwsze pola do działania.

– Niewykluczone, że polski sektor skupi swoje kierunki rozwoju na wybranych niszach. W SENER Polska planujemy na przykład skupienie się na programach obowiązkowych w ESA, a także rozwój biznesowy naszych produktów, przede wszystkim mechanizmów oraz urządzeń wspierających montaż satelitów (MGSE) – mówi ekspertka.