M-346 posiada wiele cech, które zapewniają maksymalną efektywność szkolenia, w tym przygotowanie do pilotowania samolotów piątej generacji i jednocześnie gwarantują niskie koszty eksploatacji w całym cyklu użytkowania. Awionika samolotu i interfejs człowiek-maszyna, w tym w pełni zintegrowany wyświetlacz nahełmowy (Helmet Mounted Display, HMD), doskonale odzwierciedlają systemy samolotów bojowych najnowszej generacji, takich jak Eurofighter Typhoon, F-35 Joint Strike Fighter. To sprawia, że M-346 jest jednym z najnowocześniejszych samolotów szkolnych na świecie.
Zastosowanie innowacyjnych rozwiązań i zaawansowanej technologii pozwoliło na uzyskanie doskonałych osiągów i właściwości lotnych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego bezpieczeństwa wykonywanych operacji. Jest to możliwe także dzięki redundancji wszystkich systemów krytycznych. Mając już ponad 100 000 godzin nalotu, M-346 Advanced Jet Trainer (AJT) wykazał się doskonałą wydajnością pod względem dostępności i niezawodności floty, która zyskuje na liczebności, podczas gdy zamówienia na świecie sięgnęły już 100 samolotów. Dowodzi to, że M-346 jest zaawansowanym technologicznie, dojrzałym i niezawodnym program.
Leonardo M-346 AJT
Charakterystyka aerodynamiczna
W M-346 zastosowano zoptymalizowany układ aerodynamiczny stosowany wcześniej tylko w myśliwcach. Jego podstawę stanowi skrzydło pasmowe, posiadające przedłużoną krawędź natarcia umiejscowioną wzdłuż kadłuba (zwaną też LERX), tworząc charakterystyczne dla takiego układu wiry przykadłubowe. Ta konstrukcja w bardziej efektywny sposób wytwarza siłę nośną. Dzięki temu rozwiązaniu uzyskano bardzo dobre charakterystyki manewrowe, szczególnie podczas lotu z małą prędkością i dużymi kątami natarcia. Dodatkowo, sterowane przez komputer klapy przednie zmieniają krzywizny profilu płata, dostosowują jego kształt, aby zapewnić najbardziej optymalne warunki aerodynamiczne podczas lotu.
Układ sterowania lotem
M-346 posiada system kontroli lotu (Flight Control System, FCS) w pełni oparty na systemie Fly By Wire (komputerowo kontrolowana stateczność i sterowność samolotu), zabezpieczony poczwórnym układem, z możliwością automatycznej rekonfiguracji w przypadku awarii. Każdy z czterech układów posiada swój własny i niezależny komputer.
Charakterystyki systemu kontroli lotu są dobrane w sposób, który nadaje M-346 właściwości manewrowe podobne do tych posiadanych przez najnowsze myśliwce. FCS posiada system poprawy stateczności oraz wzmacniacze dla każdego kanału, co zdecydowanie poprawia komfort pilota.
Dodatkowym atutem M-346 jest autopilot, który steruje samolotem we wszystkich osiach. To urządzenie jest również w stanie sterować silnikami, które posiadają system FADEC (Full Authority Digital Engine Control), czyli całkowicie autonomiczny cyfrowy system sterowania silnikiem.
Leonardo M-346 AJT
Poczwórny system kontroli lotu zapewnia bezpieczny lot nawet w przypadku awarii dwóch z nich. Rekonfiguracja FCS pozwala na dostosowanie go do różnych potrzeb szkoleniowych pilotów. Możliwe jest stopniowanie poziomu trudności pilotowania poprzez stosowanie różnych ograniczeń, takich jak kąt natarcia, przeciążenie, prędkości kątowe obrotu wokół poszczególnych osi oraz obciążenie sterowania jakie pilot odczuwa na drążku sterowym. Można także odzwierciedlić charakterystyki współczesnych samolotów bojowych, co w dużej mierze pozwala na znacznie łatwiejsze przejście z samolotów szkolnych na bojowe.
W M-346 zastosowano automatyczny system powrotu do lotu poziomego zwanego przez pilotów „panic button” (Pilot Activated Recovery System – PARS). To rozwiązanie służy do automatycznego przywracania lotu poziomego w sytuacji, gdy pilot straci z jakiegoś powodu orientację przestrzenną. System umożliwia zdezorientowanemu pilotowi bezpieczne kontynuowanie lotu.
Zespół napędowy
M-346 ma dwa wzajemnie zamienne, dwuwałowe, dwuprzepływowe silniki turbowentylatorowe, o konstrukcji modułowej. Silniki są zaprojektowanie zgodnie za zasadą eksploatacji wg stanu, nie wymagają planowych, okresowych przeglądów. Sekcje „zimne” i „gorące” są wymieniane odpowiednio po 4000 i po 2000 godzinach lotu.
Silniki posiadają pasywny system odladzający. Ich prawidłową pracę w każdych warunkach zapewnia wspomniany dwukanałowy, w pełni autonomiczny cyfrowy system sterowania silnikiem (FADEC). M-346 może działać całkowicie autonomicznie, zarówno na ziemi, jak i w powietrzu w przypadku ponownego uruchomienia silnika, dzięki pomocniczej jednostce napędowej (APU).
Leonardo M-346 AJT
Samolot szkolenia zaawansowanego i Zintegrowany System Szkolenia
Walory M-346 pozwalają osiągnąć maksymalną efektywność szkolenia, a w konsekwencji skrócić czas szkolenia pilota na samolocie docelowym. M-346 doskonale nadaje się również do zaspokojenia wymogów treningu taktycznego pilotów już latających w jednostkach bojowych, działając jako skuteczny i z pełnymi zdolnościami trener towarzyszący.
Samolot jest częścią kompleksowego i nowoczesnego Zintegrowanego Systemu Szkolenia (Integrated Training System, ITS). M-346 wyróżnia zintegrowana technologia pokładowa do symulacji szkolenia taktycznego (Embedded Tactical Training System, ETTS) – umożliwiająca samolotowi wierne naśladowanie (emulację) czujników, broni i sił generowanych komputerowo (Computer Generated Forces, CGF). Umożliwia także pilotom interakcję w czasie rzeczywistym za pośrednictwem systemu Live, Virtual and Constructive (LVC), który łączy samoloty w locie (Live), symulatory (Virtual) oraz generowane komputerowo siły/zagrożenia (Constructive) w wirtualnym scenariuszu taktycznym. Uzupełnieniem ITS jest naziemny system szkoleniowy (Ground Based Training System, GBTS), który składa się z różnych systemów symulacji lotu i misji, kursów multimedialnych i stacjonarnych, systemów planowania misji i zarządzania szkoleniami oraz usługi zintegrowanego wsparcia logistycznego (Integrated Logistic Support, ILS), która optymalizuje flotę i zarządzanie symulatorem w celu zapewnienia maksymalnej dostępności operacyjnej.
Symulator misji
Podczas ćwiczeń, M-346 może skutecznie pełnić role agresora i trenera towarzyszącego, aby utrzymać pilotów samolotów bojowych na wymaganym poziomie gotowości operacyjnej, zapewniając siłom powietrznym najwyższy poziom wydajności, skuteczności, spójności, elastyczności operacyjnej i zdolności szkolenia bojowego.
M-346 AJT został już wybrany przez Polskę, Włochy, Izrael, Singapur, Grecję i Katar jako samolot Lead-In Figther Trainer (LIFT), czyli samolot szkolenia prowadzącego do uzyskania umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań bojowych. Liczba krajów, z których piloci szkolą się na M-346, jest większa dzięki utworzeniu przez Leonardo i włoskie Siły Powietrzne międzynarodowej szkoły lotniczej (International Flight Training School, IFTS), w której wielu pilotów zostało już przeszkolonych i nadal się szkoli. Pochodzą oni z Japonii, Niemiec, Singapuru i Kataru. W 61° Stormo, siedzibie eskadr szkolnych włoskich sił powietrznych, piloci i instruktorzy z USA, Hiszpanii, Francji, Austrii, Niderlandów, Argentyny, Grecji i Kuwejtu regularnie szkolą się na najbardziej zaawansowanym Zintegrowanym Systemie Szkolenia (ITS) i doskonałym programie szkoleniowym włoskich sił powietrznych.
Leonardo M-346 AJT, credit: M. Muntz
Wsparcie i serwis
Systemy diagnostyczne Health and Usage Monitoring System (HUMS) i S-HUMS (Strukturalne) umożliwiają monitorowanie i zbieranie danych dotyczących statku powietrznego tj. jego wyposażenia, systemów i płatowca. System obsługi naziemnej (Ground Support System, GSS) umożliwia szybką ocenę stanu systemów samolotu, skrócenie czasu potrzebnego do wykrycia i rozwiązania problemów oraz wykonywanie planowanych i nieplanowanych czynności obsługowych.
Szeroko stosowane techniki i analizy zintegrowanego wsparcia logistycznego (Integrated Logistics Support, ILS) gwarantują optymalny system wsparcia materiałowego i sprzętowego dla ułatwienia wsparcia operacyjnego. ILS zapewnia najniższe koszty eksploatacji w tej kategorii statków powietrznych, zmniejszając nakłady na logistykę. Możliwe są zaawansowane zintegrowane rozwiązania logistyczne, dostosowane do różnych wymagań klientów i profili misji, w tym związane z dostępnością samolotów oraz inne rozwiązania „pod klucz”. W niektórych przypadkach Leonardo jest bezpośrednio wpięty w system serwisowy samolotów sił powietrznych, ale niektóre kraje, jak Polska serwisują swoją flotę M-346 Bielik głównie siłami wojska ze wsparciem Leonardo.
Leonardo M-346 AJT, credit: M. Muntz
M-346 Bielik Sił Powietrznych RP
W lutym 2014 roku Siły Powietrzne RP wybrały M-346 jako następcę legendarnego samolotu szkolnego TS-11 Iskra. Następnie w listopadzie 2018 r., w 4. Skrzydle Lotnictwa Szkolnego Polskich Sił Powietrznych w Dęblinie, M-346 otrzymał w polskiej służbie oficjalną nazwę „Bielik”.
W listopadzie 2022 roku, Leonardo, zgodnie z harmonogramem, dostarczył polskim Siłom Powietrznym trzecią partię czterech samolotów M-346. Dzięki temu flota M-346 Bielik składa się już z 16 samolotów, co stawia Polskę na drugim miejscu, co do liczebności tej floty w siłach powietrznych na świecie.
Od momentu wprowadzenia do floty Sił Powietrznych RP samolotów M-346, zostały one przydzielone do 41. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie. W czasie służby samolot okazał się być przełomowym dla polskich pilotów przygotowujących się do pilotowania samolotów bojowych.
Cała flota M-346 przekroczyła ostatnio 100 000 godzin nalotu. Jak pokazują pozytywne doświadczenia innych sił powietrznych, takich jak Włochy, Izrael i Singapur, gdzie osiągnięto wysoki poziom dostępności floty - właściwym rozwiązaniem może być umowa o pełne wsparcie, która obejmowałaby wszystkie kluczowe działania i potrzeby szkoleniowe Sił Powietrznych, które na razie odpowiadają za obsługę logistyczną samolotu.
Wielokrotne zamówienia Sił Powietrznych RP świadczą o dobrej jakości tego samolotu i związanym z nim wsparciem ze strony Leonardo. Niezależnie, system szkolenia na M-346 został niedawno doceniony przez amerykańskie siły powietrzne (USAF), które certyfikowały ten program jako w pełni zgodny ze standardem USAF i doskonale wprowadzający pilotów do etapu, na którym mogą przesiąść się do obecnych i przyszłych myśliwców frontowych.
„Leonardo jest dumny z tego, że mógł wyposażyć Siły Powietrzne RP w zaawansowany system szkolenia, oparty o nasz samolot M-346” – powiedział Marco Lupo, prezes Leonardo Poland. „Naszym zobowiązaniem jest dostarczać klientom najlepsze i najbardziej zaawansowane produkty, oparte na rozwiązaniach opracowanych przez Leonardo, a także wspierać ich w realizacji ich zadań”.
Materiał Promocyjny
